Holothuria lessoni

Nesli Tükenmekte Olan Canlılar | Deniz Hıyarı

yazan M.Doğan Özdemir
Yayınlanma: Son Güncelleme 0 yorum 833 okuma 7 dakika

Muhtemelen bugüne kadar bir şekilde herkes Yunus nesillerinin tükenme tehlikesi altında olduğunu duymuştur. Hatta bir çok kişi, kaplanlar, gergedanlar ve köpekbalıkları’nın da nesillerinin tükenme tehlikesi altında olduğunu duymuştur. Ancak, üzülerek söylüyorum ki, nesli tükenmekte olan canlılar bu kadar ile sınırlı da değil.. Belki de hiç duymadığınız, şuan nesli tükenme tehlikesinde olan ve ekosistem açısından nesli’nin devamlılığı büyük önem arz eden türler de bulunuyor; Bunlardan bir tanesi de “Deniz Hıyarları” ya da “Deniz Hıyarı” olarak bilinen grup.

Nesli Tükenmekte Olan Bir Tür - Holothuria scabra

Nesli Tükenmekte Olan Bir Tür – Holothuria scabra

Özellikle resif ekosistemlerinde ya da diğer bir değişle lagünlerde, kumun bölgede kalmasında etkin rol oynarken, deniz çayırlarının oluşturdukları yataklarda ise hareketlilikleri ile bulundukları yeri canlandırmaktalar. Ayrıca deniz dibinde bulunan ölü organik madde ya da organik atık olarak adlandırdığımız maddeler ile beslenerek doğal bir dönüşümü gerçekleştirirler. Deniz hıyarları sayesinde ölü organik maddeler, özellikle alglerin ve mercanların faydalanabileceği ve tekrar biyolojik döngü içerisine katılabilecek nutrient maddelere çevrilirler. Ayrıca, okyanusların asitlenmesinden (ph’ın düşmesi) oluşabilecek hasarlardan resifleri deniz hıyarları korumaktadır. Bunun nedeni olarak da resiflerin kumlu – çamurlu zeminlerinde gerçekleşen beslenmenin, bulunduğu bölgeyi çevreleyen suda alkalinitenin artması ve bu şekilde o ortamda canlılığını sürdüren resiflerin asitleşmeden etkilenmemelerini ya da etkinin minumuma indirilmesinde etkin oldukları bilinmektedir.

Nesli Tükenmekte Olan Bir Tür - Thelenota ananas

Nesli Tükenmekte Olan Bir Tür – Thelenota ananas

Peki, mercan resifleri canlılığının iyi koşullarda devamı, bir diğer değişle sağlığının korunması için bu denli etkili olan deniz hıyarı’nın nesli neden tükenme tehlikesi altında? Mutlaka birden fazla etken söz konusudur, fakat Steven Purcell ve Beth Polidoro tarafından 6 Şubat 2014 tarihli “The cost of being valuable: predictors of extinction risk in marine invertebrates exploited as luxury seafood” makalesine göre en büyük etken antropolojik olarak öne çıkmaktadır. Yani insanoğlu’nun deniz hıyarını bir çeşit lüks tüketim maddesi haline getirmesi olarak belirtilmiş. Uzakdoğu’da özellikle Hong Kong ve Çin’de oluşan talep, bir çok tropikal türün, kurutulmuş ağırlıklarına göre kilosu 10$ ile 600$ arasında seyretmesini sağlamıştır. Hatta kimi türler kilogramı 3000$ ‘ı bile bulabilmektedir. Bu nedenle oldukça lüks, tabiri yerinde ise, “sosyete ziyafetlerinde” ya da kutlamalarda sofradaki yerini almaktadır.

Farklı Türlerde Farklı Fiyatlar - Deniz Hıyarı (Kurutulmuş)

Farklı Türlerde Farklı Fiyatlar – Deniz Hıyarı (Kurutulmuş)

Günümüzde deniz hıyarları 377 tür ile temsil edilmektedir. Yine Purcell ve Polidoro’nun araştırmasına göre, IUCN tarafından nesli tükenmekte ya da tehlike altında olma durumuna göre, (IUCN Kırmızı listesine girmiş 16 deniz hıyarı türü bulunmaktadır ve bunların bazıları en pahalı türlerdir) yani bir diğer değişle türün ne kadar nadir olduğuna göre, fiyatlarda değişiklik göstermekte ve fiyat ne kadar yüksek olursa da, verilen ziyafetin ya da yapılan kutlamanın adından bir o kadar bahsedilmektedir. Yani bir anlamda, nesli ne kadar az ise, elde etmek o kadar pahalıdır ve bir o kadar da zenginlik göstergesidir. Araştırma ile birlikte yayınlanan aşağıdaki grafikte türlerin altında bulundukları tehlike’nin artışına göre beyaz, yeşil, turuncu ve kırmızı olarak renklendirilmiş ve kırmızı türlerin kilogramı en pahalı türler olduğu da ayırt edilebilir bir şekilde belirtilmiştir.

Deniz Hıyarı Nadirlik ve Fiyat Karşılaştırması

Deniz Hıyarı Nadirlik ve Fiyat Karşılaştırması

Ekonomik olarak bakıldığında, bir şeyin nadirliği herkesin bildiği gibi arz-talep dengesine göre, fiyatını arttırmaktadır. Ki bu da sonuç olarak birey sayısının azalması ile ve zamanla da neslinin tükenmesi ile sonuçlanabilir. Ancak araştırmacılara göre, onların inceledikleri türlerde durum tam anlamı ile tersi şekilde işlemektedir. Türün nadir olmasının fiyat arttırması gerekirken, deniz hıyarları söz konusu olduğunda ise, fiyat yüksek olması türü nadirleştirmektedir. Araştırmacılar bunu belirtirken ekledikleri en gerçek dayanak ise, doğal olarak nadir olan türlerin fiyatlarının bu kadar yüksek olmamasıdır. Bu aşırı avlanma durumu sonunda türlerin nadirleşmesinin ve hatta nesillerinin tükenmesinin önüne geçmek amaçlı ise bir önerileri de var, nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin avcılığının yasaklanması yerine ( ki genellikle bu yöntem uygulanmakta ), avcılığı yapılabilecek türlerin ve miktarlarının belirlenmesi gerektiğini belirtiyorlar. Böylece yasak olmayan türlerin avcılığı da aşırı olarak gerçekleşemeyecek ve onlar da diğer türler gibi nesillerinin tükenme tehlikesi ile karşılaşmayacak aynı zamanda da nesli tükenme tehlikesi altında olan türler de nesillerini devam ettirebilmek adına bir şans kazanmış olacaklar.

Fotoğraflar: S W Purcell.

İleri Okuma :
Nesli Tükenmekte Olan Karizmatik Türler
Ekonomik Önemi Bulunan Deniz Hıyarı Türleri
Deniz Hıyarı Avcılığı, Etkileri, Etkenleri, Stok Yönetimi ve Kontrolü

Okumaya Devam Et

Bir Türk'ün Gözünden Sucul Dünya..!

Bu web sitesi, deneyiminizi iyileştirmek için tanımlama bilgilerini (çerez) kullanır. Bu konuda sorun yaşamadığınızı varsayacağız, ancak isterseniz devre dışı bırakabilirsiniz. Onayla İncele

Reklam Engelleyici Algılandı

Lütfen web sitemiz için tarayıcılarınızdan AdBlocker uzantınızı devre dışı bırakarak bize destek olun.