Neden Bazı Deniz Canlıları Yaşamlarını Tek Eşli Tamamlarlar?

yazan M.Doğan Özdemir
Yayınlanma: Son Güncelleme 0 yorum 504 okuma 7 dakika

Bazen deniz canlılarının aşk hayatına dair bazı hikayeler kulağımıza çalınır. Kimi insan ilişkilerini andıran, tek eşli, hayat boyu devamı süregelen, bir karı-koca ilişkisi. Peki bu hikayeler gerçek midir? Deniz canlıları aşık olurlar mı? Neden hayatlarını tek bir birey ile (ya da uzun süreli ilişkiler ile) geçirmektedirler? Ya da başka bir değişle, bu tek eşlilik durumu bireye ya da türe herhangi bir fayda sağlamakta mıdır? Daha etkili bir üreme yöntemi midir? Bu ve benzeri sorulara genel bir cevap vermek pek mümkün değil hayvanlar alemi söz konusu olduğunda, ancak türden türe değişiklik gösteren bu özellikler bazı türler söz konusu olduğunda, aşk olarak bile adlandırılabilir. Gelin bir kaç türe bu anlamda daha yakından bakalım;

Albatroslar Yavrularının Yaşam Oranını Arttırmak Adına Birleşirler

Albatros, Diomedeidae (albatrosgiller) ailesini oluşturan deniz kuşlarına verilen isimdir. Albatroslar yaşadıkları ilişkiler ile insanoğluna oldukça yakın bir çizgide ilerlerler. Oldukça uzun ömürlü (60-70 yıl) ve tür devamlılığı tehlikede olan albatroslar, artık bir ritüel haline gelen dansları ile uzun yıllar birbirlerine kur yaparlar. Eşeysel olgunluğa geç erişmelerinin yanı sıra, kimi zaman bazı çiftleşme hareketlerini öğrenmek ya da kendilerine uygun bir partner bulabilmek amacıyla -eşeysel olgunluğa ulaşmış olsalar bile- üremeyi bir kaç yıl geciktirebilirler. Kendilerine uygun bir eş bulduklarında ve birbirlerine bağlılıklarını ilan etmelerinden itibaren, tıpkı insan ilişkilerinde olduğu gibi, kuşlar birbirlerine kur yapmayı azaltır ve zamanla keserler. Aralarındaki bağ oluştuğunda ve çiftleşme olayı gerçekleştikten sonra her yıl aynı yerde tekrar birbirleriyle buluşurlar ve bu ritüele süreklilik kazandırırlar. Bu durum bir çok albatros türü için bu şekildedir ve genellikle bu bağ hayat boyu devam eder.

Ergin ve Yavru Albatros Bireyleri

Peki bunun adı aşk mıdır? Albatros türleri biyolojik olarak yılda yalnızca bir yumurta oluşturabilmektedir. Her iki ebeveyn de yumurtanın yaşaması için elinden geleni yapması, oluşacak olan civciv’in yaşaması ve genetik devamlılığın sağlanması için gerekli ve çok daha kuvvetli bir ihtimal olarak göze çarpmaktadır. Her ne kadar aşk gibi görünse de, oldukça düşük yumurta üretme sayısı göze alındığında, hiç bir ebeveyn tembelliği göze alamamaktadır. Bu açıdan bakıldığında, albatros türlerinin devamlılığı tamamen bu tek eşliliğe dayanan ilişki üzerine kuruludur.

Denizatları Doğum Oranını Arttırmak için Birbirine Bağlanır

Eğer ki Albatrosların oldukça romantik bir aşk hikayesi içerisinde olduğunu söyleyecek olursak, denizatlarını bu durumda denizlerin zamparası olarak değerlendirebiliriz. Öyle ki, bir çok denizatı türü kendisine bir eş bularak aralarında bir bağ kurar. Ancak, bu bağ ya yalnızca bir üreme periyodu sonunda ya da daha çekici bir dişi birey görüldüğünde bozulmaktadır. Tabii düşük yüzme becerisi ve hareket kabiliyeti göz önüne alındığında, bir başka eş bulma durumu zorlaştığı için, denizatları için tek eşli bir yaşam biçimi oluştuğu da söylenebilir.

Hippocampus histrix

Yapılan bir takım araştırmalar sonucunda ulaşılan bilgilere göre ise, eşlerin (aynı dişi ve erkek birey) birlikte oldukları sürenin uzamasına paralel olarak, üreme becerileri de artmakta ve her üreme döneminde daha fazla yeni birey oluşturmaktadırlar. Ancak denizatları arasında da, hayatı boyunca tek bir birey ile aşk yaşayan bir tür de bulunmaktadır; Avusturalyalı Hippocampus whitei.

Bir Melek Balığının Nesi Var İki Melek Balığının Sesi Var

Fransız Melek Balığı olarak bilinen Pomacanthus paru bireyleri çift olarak birbirlerine yardım eder ve yuvalarını diğer balıklara karşı korurlar. Melek çiftleri birbirleriyle, sanki tek eşli bir sosyal yapıyı temsil edercesine, uzun zaman periyodlarınca beraber olurlar. Genetik tek eşlilik (yumurtaların kontrol edilmesi ve spermlerin tek bir bireyden gelip gelmemesinin anlaşılması durumu) henüz doğrulanmamış olmasına karşın, meleklerin çiftler halinde su yüzeyine gitmeleri ile yumurta ve spermleri eş zamanlı bırakmaları gözlemlenmiştir.

melekbaliklari

Tek eşlilik, balıklar söz konusu olduğunda, pek yaygın görülen bir durum değildir. Ancak tropik ve sub-tropik sularda örnekleri daha fazladır. Yavru’nun bakımı için iki ebeveyn’in de ilgisine ihtiyaç duyulması, yuva bölgesinin korunması için daha güçlü bir savunma hattının oluşturulması ya da yeni bir eş bulunmasının pek de kolay olmaması gibi şartlar bu durumların oluşmasında rol oynayabilmektedir.

Karidesler İçin Cam Evler

Venüs Çiçeği Sepeti olarak bilinen ilginç deniz süngeri Eupectella aspergillum, silisden oluşmuş ve oldukça esnek bir yapıya sahiptir. Hatta ışığı fiber optik kablolardan çok daha iyi bir şekilde iletmektedirler. Ve ayrıca bu şahane süngerler, hayat boyu birlikte olan tek eşli karides türüne de ev sahipliği yapmaktadır.

Venüs Çiçeği Sepeti

Bir kaç karides türü, barınmak amacıyla Venüs Çiçeği Sepeti süngerini tercih ederler. Ancak süngerin silisli yapısı içerisinde bulunan alanın dar olması nedeniyle, içeriye yalnızca bir çift karides sığabilmektedir. Ve genellikle hayatlarının geri kalanlarını da orada, süngerin içerisinde geçirirler. Bu karides çifti günlerini süngerin içerisini temizlemekle ve sünger içerisine sızan herhangi bir gıdayı tüketmekle geçirirler. Üreme gerçekleştikten sonra, sünger dışına sızabilecek büyüklükte olan yavrular yuvadan ayrılır ve bir zaman sonra onlar da kendilerine bir eş bularak yeni evlerinde hayatlarını sürdürmeye devam ederler. Görüldüğü üzere küçük bir alana sahip olan bir evi eşiyle paylaşmak zorunda kalan tek canlı insan değildir.

Japonya’da süregelen bir geleneğe göre ise, yeni evlenen çiftlere, içerisinde iki ölü karides bulunan bu süngerler şans getirmesi dileğiyle hediye edilirler.

Fotoğraflar: James Preston (Albatroslar), Bettina Balnis/Guylian (Denizatı), Barry Peters (Melek), NOAA (Sünger)
Metin: Emily Frost tarafından yazılmış, tarafımca derlenmiştir.

Okumaya Devam Et

Bir Türk'ün Gözünden Sucul Dünya..!

Bu web sitesi, deneyiminizi iyileştirmek için tanımlama bilgilerini (çerez) kullanır. Bu konuda sorun yaşamadığınızı varsayacağız, ancak isterseniz devre dışı bırakabilirsiniz. Onayla İncele

Reklam Engelleyici Algılandı

Lütfen web sitemiz için tarayıcılarınızdan AdBlocker uzantınızı devre dışı bırakarak bize destek olun.