Okyanusların En Renkli ve Tuhaf Canlıları | Nudibranch | Biyo-Çeşitlilik

yazan M.Doğan Özdemir
Yayınlanma: Son Güncelleme 0 yorum 587 okuma 16 dakika

Nudibranchlar Hakkında Genel Bilgiler

Asteronotus cespitosus

Asteronotus cespitosus

Bornella anguilla

Bornella anguilla

Ceratosoma gracillimum

Ceratosoma gracillimum

Chromodoris annae

Chromodoris annae

Flabellina exoptata

Flabellina exoptata

Glossodoris averni

Glossodoris averni

Nudibrach, nudus – çıplak ve brankhia – solungaç kelimelerinden oluşmakta ve çıplak solungaçlılar anlamına gelmektedir. Nudibranch, yani çıplak solungaçlılar olağanüstü güzellikte renk ve desenlere sahip olmasına karşın, herhangi bir kabuğu olmayan son derece yumuşak canlılardır. Nudibranchlar (çıplak solungaçlılar) gastropoda (karından bacaklılar) sınıfına dahildirler ve evolasyon sürecinde kabuklarını yitirmiş canlılardır. Nudibranchların bazı yakın akrabaları Elysia ornata, Euselenops luniceps, Hydatina zonata ve Syphonota geographicadir.;

Elysia ornata

Elysia ornata

Euselenops luniceps

Euselenops luniceps

Hydatina zonata

Hydatina zonata

Syphonota geographica

Syphonota geographica

Nudibranchlar ve fotoğraflar ile belirtilen bazı akrabaları deniz tavşanı ya da deniz salyangozu (sümüklü böceği) isimleriyle de bilinirler. 3000 + türü bilinen çıplak solungaçlılar genellikle mercan resifleri ve kumlu-çamurlu zeminlerin olduğu bölgeleri tercih ederler. Med-cezir etkisinde kalan alanlardan 1600-1700 metre derinlikteki bölgelere kadar yayılım gösterirler. Nadiren de olsa kayalık bölgeleri de tercih ettikleri bilinmektedir. En yaygın bulunduğu bölge pasifik okyanusudur. Bir çok farklı şekil ve renkte olmalarına karşın bir çoğunun ortak özelliği kafalarının üstünde bulunan bir tür duyu organı olarak kullanılan ve tentakülümsü yapıları andıran rhinophorelardır. Solungaçları -kimi türlerde püskül, fırça gibi şekiller almıştır- dorsalde yer alır. Bir çok türü solungaçlarını ya da rhinophorelarını işlevsizlikleri durumunda yenileyebilmektedir. Bazı türlerinde bir çıkıntı şeklinde ceratalar bulunur, bazı canlıları bu cerataları solunum amaçlı kullanmaktadır. Yetişkin bireylerde manto boşluğu, ktenidium, osphrodium, kabuk veya operkulum bulunmazken, larvalarda kabuk, manto boşluğu ve operkulum bulunur.

Halgerda batangas

Halgerda batangas

Hexabranchus sanguineus

Hexabranchus sanguineus

Jorunna funebris

Jorunna funebris

Çıplak Solungaçlılar’da (Nudibranch) Beslenme

Nudibranch (deniz salyangozu) beslenmesi ve aldığı besinleri kullanma yöntemleri ile de sıradışıdır. Besinlerini genel olarak sesil canlılar oluştururlar, bunun nedeni sesil canlıların, son derece ağır hareketler ile (sinsice) beslenmek için gelen nudibranchlardan kaçma imkanı bulunmamasıdır. Karnivordurlar. Sölenterler (Cnidaria – Hidra, Denizanası ve mercanları içeren grup), yosun hayvancıkları (bryozoa), süngerler (porifera), siripedler (cirripedia – ya da sülük ayaklılar) ve tulumlular (tunicata) besin tercihleri arasında önemli yer tutar. Ancak bilinen nudibranch türlerinin hemen hemen her biri ayrı bir tür canlı ile beslenir. Zaman zaman kendi türlerinden bireyler ile beslendikleri (kanibalizm) de rapor edilmiştir. Bazı türler tercihlerini 3 farklı tür canlıya kadar çıkarsa da, besin konusunda son derece seçici davranırlar. Gelişim süreçleri içerisinde beslenecekleri türde değişikliğe gitmeleri durumunda göç ederler. Daha önce yapılan bir çok çalışmada hangi deniz tavşanı türünün hangi canlıyı tükettiği belirtilmiştir (Bknz. McDonald ve Nybakkenin, 1996). Kimileri bazı dinoflagellat (alg) türleri ile simbiyotik ilişkiler kurmaktadır. Bu şekilde dinoflagellat konakçısı olduğu nudibranch türü için fotosentez yolu ile enerji üretirken, nudibranch da dinoflagellat için barınma, nutrient ve karbondioksit gibi ihtiyaçları sağlar. Symbiodinium genusuna ait bu dinoflegellatları bazı Nudibranch türleri beslenirken bünyelerine alırlar bazıları ise suda serbest halde iken alırlar, ancak bunları sindirmezler ve canlı’nın dorsalinde bulunan görüntüsüyle parmakları andıran cerata olarak isimlendiren yapılara yerleştirirler. Symbiodinium spp. Nudibranch içerisinde büyür, gelişir ve üretir. İşte bu fotosentezin gerçekleşebildiği özelleşmiş hücreleri bulunan bazı türler;

Phyllodesmium briareum

Phyllodesmium briareum

Pteraeolidia ianthina

Pteraeolidia ianthina

Çıplak Solungaçlılar’da (Nudibranch) Savunma

Denizel canlılarda renkler genellikle eşleri cezbetmek için yani üreme amaçlı kullanılmaktadır. Ancak Nudibranchlar gibi görme duyusu neredeyse hiç gelişmemiş canlılar söz konusu olduğunda, bu renklenmenin eşlerini cezbetmek için olmadığı açıkca anlaşılır. Nudibranchlarda renklenme, avcı türlere karşı bir şeyi çok açık ifade etme yöntemidir. “Beni Sakın YEME!”. Okyanusların kimyagerleri olarak da bilinen bu canlılar, gelişmiş duyuları ve kimya alanındaki başarıları ile nam yapmışlardır. İlgi çekici parlak renkleri bulunmasına rağmen neredeyse hiç bir canlı bu deniz salyangozları üzerinden beslenme girişiminde bulunmamaktadır. Bir kısmı kendi toksinlerini üretirken, bir kısmı ise beslendikleri canlıların kimyasal içerikteki toksinlerinden faydalanırlar. Bu noktada ilginç olan bazı bireylerin beslendikleri canlının toksinlerini direk absorbe ederek elde ederken, diğerleri ise beslendikleri canlının toksinlerini metabolize eder ve daha güçlü toksik bileşikler oluştururlar. Bu özellik canlının kuvvetli bir zehir taşıyan ısırgan hücrelerine (knidosit hücreleri) -cnidaria ile beslenen canlılarda görülür-, sahip olmasından kaynaklanır. İşte Nudibranchlar bu “ısırgan hücreleri” sayesinde düşmanlarından kolaylıkla korunurlar. Bu şekilde saldırıya uğraması durumunda zehirleri ile saldıran canlıya büyük zararlar verebilir. Korunma söz konusu olduğunda Nudibranchların bu anlamda çok yetenekli oldukları söylenebilir. Kamuflaj, Zehir, ısırgan hücreler, renk gibi faktörler bu yeteneklerin arasında sayılabilir.

Mexichromis mariei

Mexichromis mariei

Nembrotha cristata

Nembrotha cristata

Nembrotha kubaryana

Nembrotha kubaryana

Phyllodesmium longicirrum

Phyllodesmium longicirrum

Risbecia tryoni

Risbecia tryoni

Thecacera pacifica

Thecacera pacifica

Çıplak Solungaçlılar’da (Nudibranch) Yaşam Döngüsü ve Üreme

Literatürlere göre nudibranchlar 1-1,5 yıl yaşarlar. Yaşam süreleri türlü faktörler tarafından kontrol altındadır. Bu faktörler arasında besin ve çevresel koşulların müsaitliği önemli rol oynar. Tahmin edilebileceği gibi besin ne kadar bol ise sayıları o kadar fazladır. Sınırlı besin ve diğer doğal faktörlerden ötürü sayılarında büyük azalmalar görülebilir. Hermafrodittir. Sperm ve yumurta yapabilmek için erkek ve dişi gonadları vardır ayrıca dış ciftleşmenin olması için, spermlerin aktarılması amacıyla eşeysel bezlerden faydalanılmaktadır. Boru parçaları şeklinde özelleşen üreme organlarının 3 büyük görevi vardır; autospermin çıkarılması, allospermin karşılanması ve ovipositonun oluşması. Üreme organları kendi kendini döllemeyi engelleyecek şekilde değişikliğe uğramıştır ve karşılıklı eş zamanlı cifleşmeye izin vererek diğer canlının spermi veya yumurtasıyla döllenmesini gerçekleştirebilecek konuma gelmiştir. Türden türe birkaç değişiklik olmasına rağmen çiftleşme genellikle karşılıklı olur yani eş zamanlı bir şekilde erkek ve dişi sperm verir ve alırlar. Nudibranchlar öyle bir pozisyon alır ki üreme organları yan yana sıralanır. Çiftleşme çok kısa sürede tamamlanabilir ya da saatlerce sürebilir. Bir araştırmacı 5 gün boyunca süren bir çiftleşmeyi izlediğini kaydetmiştir. Yumurtalar yüzlerce binlerce veya düzenli olarak milyonlarca kütleler halinde bırakılır. Mukus kılıfları yumurta kapsüllerini çevreleyerek onların bir arada olmasını ve yumurtanın substrata bağlanmasını sağlar. Çok farklı boyutlarda renklerde ve şekillerde olmalarına rağmen doğa bilimciler türlerinden yada cinse bağlı özelliklerinden tanıyabilirler. Mesela Hawaii’’deki Hexabranchus sanguineus parlak renkteyken yumurtaları koyu kırmızıdır, bu da onu avcılarından korumaya yöneliktir. Yumurtalar küçük veya büyük, az veya çok olabilir.

Hypselodoris whitei

Hypselodoris whitei (çiftleşirken)

Hypselodoris kanga

Hypselodoris kanga (yumurtalarıyla)

Petroscirtes variabilis

Petroscirtes variabilis

Phyllidia ocellata

Phyllidia ocellata

Phyllidiella pustulosa

Phyllidiella pustulosa

Phyllodesmium iriomotense

Phyllodesmium iriomotense

Not: Fotoğraflar David Doubliet’e aittir.

Okumaya Devam Et

Bir Türk'ün Gözünden Sucul Dünya..!

Bu web sitesi, deneyiminizi iyileştirmek için tanımlama bilgilerini (çerez) kullanır. Bu konuda sorun yaşamadığınızı varsayacağız, ancak isterseniz devre dışı bırakabilirsiniz. Onayla İncele

Reklam Engelleyici Algılandı

Lütfen web sitemiz için tarayıcılarınızdan AdBlocker uzantınızı devre dışı bırakarak bize destek olun.